Wat is ouderbetrokkenheid?

Ouderbetrokkenheid is de betrokkenheid en de interesse van ouders bij het opvoeden en het onderwijs van hun kind. Dit gebeurt zowel thuis als op school. Als ouders ouderavonden bezoeken en zorgen dat hun kind het huiswerk maakt en de nodige begeleiding krijgt, tonen ouders belangstelling in de schoolontwikkeling van hun kind. Het is van groot belang dat ouders kun kind ondersteunen en stimuleren in de ontwikkeling. Als de ouderbetrokkenheid hoog ligt heeft dit een positief effect op de leerprestaties van hun kind.  Er zijn voor ouders eigenlijk vier verschillende manieren, namelijk: 

• meeleven.
• meedoen.
• meedenken.
• meebeslissen (Zabli, 2021).

Modellen van ouderbetrokkenheid

Er zijn twee modellen van ouderbetrokkenheid:

• communaliteitsmodel.
• diversiteitsmodel. 

Het communaliteitsmodel verwijst naar de ouderbetrokkenheid. Dit is de wijze waarop ouders en de school, in gezamenlijk en afzonderlijk overleg, zoveel mogelijk kerndoelen realiseren. De opdrachten kunnen worden uitgevoerd door ouders en/of de leerkrachten. Dit kan zowel thuis als op school. De opdrachten kunnen gericht zijn op de voorschoolse periode (0 - 4 jaar) en de schoolse periode (4 - 12 jaar). De opdrachten kunnen met elkaar samenhangen en overlappen. Een voorbeeld van een aantal taken

Het diversiteitsmodel denkt dat niet alle scholen dezelfde doelen nastreven. In dit model is een goede relatie tussen ouder en school veel belangrijker. Om de interesse van ouders te wekken, moeten scholen zich op de kaart weten te zetten en zich onderscheiden. De volgende twee onderwerpen zijn vooral van belang:

• Afstemmen van de waarden van de school met de waarden van de ouders. 
• Extra activiteiten en faciliteiten die de school naast onderwijs biedt (Hubbard et al, 2002). 

Wederzijdse betrokkenheid

Om het kind optimaal te laten ontwikkelen vraagt dit om wederzijdse betrokkenheid van ouders en school, maar ook van wederzijdse investering. In de wederzijdse betrokkenheid zijn drie lijnen te onderscheiden. 

• Kindbetrokkenheid van de ouders. 

Hiermee wordt bedoeld de betrokkenheid van ouders bij hun kind als leerling. Hierbij gaat het om de betrokkenheid van ouders bij de ontwikkeling van hun kind op school. Ouders hebben over de ontwikkeling van het kind genoeg vragen. Meestal is er tijdens een tien-minuten gesprek de mogelijkheid om deze vragen op tafel te leggen. Hoe is het welbevinden van mijn kind? Hoe kunnen wij thuis bijdragen aan de ontwikkeling van ons kind? 

• Schoolbetrokkenheid van de ouders

Hiermee wordt de betrokkenheid van ouders bij de groep van hun kind en bij de school als geheel bedoelt. Ouders worden hierbij individueel en als groep aangesproken. Met individueel wordt de individuele betrokkenheid van ouders bij een groep van hun kind bedoelt. Met het begrip 'als groep' wordt de algemenere zin een beroep gedaan op alle ouders. 

• Gezinsbetrokkenheid van de school

De betrokkenheid van de school bij het kind in zijn/haar thuissituatie. Dit geldt alleen als het in belang is voor de ontwikkeling van het kind (De Wit, 2008). 

 

Tabel van betrokkenheid (ingevuld met praktijkvoorbeelden) (De Wit, 2008).

Ouderbetrokkenheid bij jonge kinderen

Bij het jonge kind is het erg belangrijk dat de ouder nauw betrokken is met de ontwikkeling van het kind en met de school. In de voorschoolse periode doen peuters al erg veel kennis op. Dit gebeurt al bij het voorlezen van een prentenboek of het meespelen met speelgoed. Het kind heeft al kennis opgedaan van de wereld om hem heen. De ouder en het kind staan in deze fase nog dicht bij elkaar. Als je kijkt naar de morale ontwikkeling, bevinden kinderen zich in de voorschoolse periode op pre-conventionele niveau. Het kind neemt de ouders als lijddraad. Wat ouders doen, zou goed moeten zijn. De opvoeding van ouders en het onderwijs kunnen niet los van elkaar worden gezien. Dit komt omdat kinderen de meeste tijd thuis of op school doorbrengen. Hierbij is de gouden driehoek erg belangrijk. In deze driehoek staat het kind centraal en ondersteunen ouders en de school het kind vanuit verschillende opzichten. Ouders en de school werken samen aan de ontwikkeling van het kind. De school heeft ouders nodig om tot succesvol onderwijs te komen. Doordat een kind op jonge leeftijd nog niet volledig is ontwikkeld, hebben school en ouders elkaar nodig. Thuis moet de voortgang van school worden doorgetrokken. 

Ouderbetrokkenheid Herderscheêschool in Almelo

Mijn stageschool is een cluster 3 school. Hierbij moet je denken aan leerlingen met een lichamelijke handicap, zeer moeilijk lerende kinderen en langdurig zieke kinderen met een lichamelijke handicap of leerlingen met een meervoudige handicap. De ouderbetrokkenheid in het deze school is erg hoog. Allereerst wordt er elke dag een kort, algemeen verslag geschreven over de dag met een aantal foto's erbij. Hierdoor krijgen ouders een beeld van wat hun kind die dag heeft gedaan. Deze communicatie gebeurt via het bekende platform Parro. Daarnaast hebben ouders of leerkracht de mogelijkheid om snel in contact te komen met ouders als dit nodig blijkt te zijn. Ook is er elke vrijdagochtend van 8.30 tot 9.00 uur de mogelijkheid voor ouders om langs te komen tijdens de koffieochtend. Ouders kunnen een kijkje nemen in de klas van zijn/haar zoon/dochter. De kinderen vinden het erg leuk om samen met papa of mama te spelen op school. Daarnaast vinden er jaarlijks de geplande tien minutengesprekken plaats. Sommige gesprekken zijn facultatief en sommige gesprekken zijn verplicht. Ouders worden hierbij toegelicht over de voorgang van hun zoon/dochter en eventuele vragen kunnen worden gesteld. 

Passend onderwijs en ouderbetrokkenheid

Het is van belang om passend onderwijs te kunnen verzorgen dat de betrokkenheid van ouders hoog is. Als ouders niet betrokken zijn bij hun eigen kind, is het bieden van de juiste ondersteuning niet gemakkelijk. Uit mijn stages van de afgelopen jaren is gebleken dat ik nog nooit zo'n hoge ouderbetrokkenheid heb gezien als in het speciaal onderwijs. Aan de ene kant is het logisch dat de ouders meer betrokken zijn bij hun kind aangezien zij een 'stempel' hebben voor het cluster 3 onderwijs. Aan de andere kant is het voor ouders lastig om te erkennen dat hun kind een 'stempel' heeft. De juiste ondersteuning vanuit de school kan alleen worden geboden als ouders hier ook voor openstaan. De school en ouders zouden als het ware een team moeten vormen om onderwijs kunnen bieden wat bij hun kind past. Ik ga de ouderbetrokkenheid van de ouders laten zien aan de hand van een praktijkvoorbeeld. In mijn stageklas zit een jongen genaamd J. J. heeft hechtingsproblemen, laag cognitief geheugen en spraakproblemen. Een 'normale' reguliere basisschool is geen goede plek voor hem. J. krijgt twee keer in de week begeleiding van de logopedie binnen de school. Doordat er goed contact is tussen ouders, logopedie en school, ontwikkelt J. zich steeds beter in zijn spraak. Ouders zorgen ervoor dat er wordt gewerkt aan het huiswerk van de logopedie, maar ook tijdens kringactiviteiten worden er aandacht besteed aan zijn uitspraak. Bij zijn hechtingsproblematiek is het erg lastig om met J. een goede band op de bouwen. Het is bij hem aantrekken en afstoten. Dit werkt niet mee bij het bouwen aan sociale banden met medeleerlingen. Dit levert irritaties op en een lage impulsbeheersing wat om kan slaan in agressie. J. krijgt hulp bij het beheersen van emoties en impulsen. Hierdoor is hij minder snel geprikkeld waardoor hij niet gelijk reactie hoeft te geven. Twee voorbeelden van passend onderwijs voor J. Ouders zijn erg betrokken in het hele proces van hun kind. Ook in het reguliere onderwijs is het belangrijk dat elke leerling passend onderwijs krijgt. De leerkracht kan het bieden van passend onderwijs niet alleen. Hier heeft de leerkracht ook ouders bij nodig. 

Tips om de ouderbetrokkenheid te vergroten

• Geef aan wat het belang van ouderbetrokkenheid is.

Geef als leerkracht vooral voorbeelden aan de ouders. Weten ouders wat ouderbetrokkenheid inhoudt? Geeft vooral aan dat ouderbetrokkenheid vooral thuis plaatsvindt. Als leerkracht kun je aangeven dat het inpakken van de tas of vragen stellen aan het kind over hoe het was op school, voorbeelden zijn van ouderbetrokkenheid. 

• Leg begrippen uit.

Zorg er als leerkracht voor dat moeilijke begrippen worden uitgelegd tijdens een gesprek met ouders. Hierdoor weten ouders wat zij thuis moeten oppakken. Het begrip pre-teaching zou niet voor elke ouders duidelijk zijn. Geef als leerkracht uitleg over dit begrip. Pre-teaching houdt in dat je een kind voorafgaand aan de les alvast voorbereid op deze les door eventueel een korte instructie.

• Maak het persoonlijk.

Laat leerlingen zelf een uitnodiging maken voor een ouderavond. Dit zou ouders motiveren om naar school te komen. 

Geef huiswerkopdrachten mee waarbij ouders een rol spelen. 

Je kunt bijvoorbeeld de leerlingen de opdracht meegeven dat zij hun ouders moeten interviewen voor een project. Of de slaapkamer opnieuw inrichten voor wiskunde. 

• Spreek verwachtingen uit.

Laat ouders weten wat je van hen verwacht, maar ouders moeten ook aangeven wat zij van de school verwachten. Het uitspreken van verwachtingen zorgt voor duidelijkheid en betere communicatie tussen ouders en de school. 

• Zorg voor een veilige omgeving op school. 

Zorg ervoor dat de ruimte van een gesprek zo prettig mogelijk is ingericht. Het is belangrijk dat ouders altijd de mogelijkheid voelen om zaken bespreekbaar te maken. 

• Vermijd oordelen.

Zorg ervoor dat in de klas of tegen ouders niet over de hoeveelheid betrokkenheid van ouders. Als leerkracht moet je ervanuit gaan dat iedere ouder zijn best doet. Biedt ouders ondersteuning wanneer zij dit nodig hebben (Zebli, 2021).